Содержимое материала:
Күні: Пәні:
Сабақтың тақырыбы: Генетика тарауын қорытындылау.
Сабақтың мақсаты:
а) білімділік: генетика тарауынан алған білімдерін одан әрі жетілдіру және тереңдету;
ә) дамытушылық: ағзадағы тұқым қуалаушылық пен өзгергіштік туралы жалпы биологиялық заңдылықтарды өмірмен байланыстыра отырып, оқушылардың танымдық ой — өрісін, іс — әрекетін, шығармашылық ойлау қаблеттерін дамыту.
б) тәрбиелік: денсаулық сақтау мен нығайту, салауатты өмір салтын қалыптастыру, өз бетінше қосымша материалдармен жұмыс істеуге дағдыландыру.
Сабақтың түрі: дәстүрлі емес.
Қолданылатын әдіс: сөздік, көрнекілік(сұрақ — жауап, түсіндіру), дамыта деңгейлетіп оқыту әдісі.
Көрнекіліктер: интерактивті тақта, слайд, сөзжұмбақ
Сабақтың барысы:
Ұйымдастыру. Сабақты бастамас бұрын оқушыларды екі ұжымдық топқа бөлу және мақсатымен және әділ — қазылар мүшесімен таныстыру. Әр топқа кесте беру арқылы топтың басшысы әр кезеңге баға беріп отырады. Жарыс сабағы алты кезеңнен тұрады.
I. Таныстыру(топтың аты, ұраны)
II. Генетика тарауына шолу жасау.
1 — топ
1. Генетика терминін алғаш ғылымға енгізген ғалым кім?(У. Бэтсон)
2. Алынған ұрпақтар қалай белгіленеді?(F)
3. Генетика ғылымы нені зерттейді?
4. Дигибридті будандастыру дегеніміз не?
5. Ажырау заңы?
6. Доминантты, гетерозиготалы дегенді қалай түсінесің?
7. Аталық организмнің жыныс хромосомаларының жиынтығы?(ХУ)
8. Кроссинговер термині нені білдіреді?(айқасу)
2 — топ
1. Толымсыз доминанттылық деген не?
2. Дигибридті будандастыруда шатаспау үшін алғаш генетикалық торды пайдаланған ғалым кім?
3. Мендельдің екінші заңы қалай аталады?
4. Эпистаз д/з не?(бір ген екінші генді толық жойып жібереді)
5. Рецессивті, гомозиготалы дегенді қалай түсінесің?
6. Моногибридті будандастыру д/з не?
7. Т. Морган тұқым қуалаудың хромосомалық теориясын жасауда қандай объектіге тәжірибе жасады?
8. ХХ және ХУ хромосомалар қандай гамета болып табылады?(гомо, гетеро)
III. Ғажайып генетика. Сөзжұмбақ шешу
1.
2. ГАМЕТА
3. КОРРЕНС
4. КРОССИНГОВЕР
5. ГЕТЕРОЗИГОТА
6. ЭПИСТАЗ
7. ИОГАНСЕН
8. ЛОКУС
9. ГАПЛОИДТЫ
1. Тұқым қуалаушылық пен өзгергіштікті зерттейтін ғылым.
2. Жыныс жасушалары қалай аталады?
3. Цитоплазмалық тұқым қуалаудың негізін салған ғалымдардың бірі Э. Баур,
екінші ғалымды табыңыз.
4. Хромосомалардың айқасуы қалай аталады?
5. Организмнің әртүрлі аллельдерден тұруын қалай атаймыз?
6. Бір ген екінші генді басып, оның белгісін жойып жіберетін құбылыс.
7. 1909ж фенотип және генотип ұғымын енгізген ғалым.
8. Гендердің хромосомада орналасқан орнын қалай атайды?
9. Диплоидты хромосома жиынтығының жартысы қандай хромосома?
IY. Есептер сайысы
1 — топ.
1. Ірі қара малда қара түстің гені қызыл түстің генінен доминантты. Таза тұқымды қара өгізді қызыл сиырмен шағылыстырудан қандай ұрпақ алынады?
2. Ұзын жасыл жемісті қарбыз, дөңгелек жолақты жемісті қарбыз өсімдігіне қарағанда доминантты. Осы шағылыстырулардан қандай ұрпақ күтуге болады?
3. Бұршақ тұқымының сары түсі — А, жасыл түсі – а қарағанда доминантты, ал тегіс пішінді – В бұдырлы пішінді – в дан басым. Мына генотиптердің тұқымдарының түстері мен пішіндерін анықтау керек: а) ааВВ; ә) Аавв; б) АаВВ; в) ааВВ;
г) ААВв; ғ) ААвв
2 — топ.
1. Қызыл көзді еркек дрозофила шыбынын қара көзді ұрғашымен, яғни басым белгімен шағылыстырғанда, қандай ұрпақ күтуге болады?
2. Жемісі қызыл, бойының ұзындығы қалыпты қызан өсімдігі, сары жемісті, аласа бойлы қызан өсімдігінен доминантты. Тозаңдандыру кезінде қандай ұрпақ алуға болады?
3. 3. Бұршақ тұқымының сары түсі — А, жасыл түсі – а қарағанда доминантты, ал тегіс пішінді – В бұдырлы пішінді – в дан басым. Мына генотиптердің тұқымдарының түстері мен пішіндерін анықтау керек: а) ааВВ; ә) Аавв; б) АаВВ; в) ааВВ; г) ААВв; ғ) ААвв
V. Шешендік өнер:
Пікірталас, әр топ өз таңдаған тақырыбын алып, сол тақырып бойынша өз пікірлерін айтып, дәлелдейді.
1. Генетика – медицина.
2. Генетика – экология.
3. Генетика – селекция.
VI. Кім жылдам?
1 минут уақыт ішінде берілген сөзден кез — келген сөздер құрастыру:
БУДАНДАСТЫРУ.
Осымен жарыс сабағымыз аяқталып әділ – қазылар алқасы жеңімпазды анықтап, ал топ басшылары өз толтырған кестесі бойынша белсенді қатысқан оқушыны айтып, бағалау жүргізіледі.
Жаңа технологияның дамыта және деңгейлеп оқыту әдістері оқушы білімін жүйелеуге, дамытуға, таным деңгейін кеңейтуге мол мүмкіндік береді.
